در این مقاله تحقیقی که براساس گزارش ۲۰۲۳ موسسه PwC به رشته تحریر درآمده، به تحلیل سرمایه‌گذاری در منطقه خاورمیانه در سال‌های گذشته و چشم‌انداز ۲۰۲۳ آن پرداخته شده است.
در شرایط عدم اطمینان، معاملات ادغام و تملیک کمتر انجام می‌شوند، اگرچه این زمان موقعیت مناسبی است که ارزشگذاری‌های جذاب‌تری برای نشان دادن فرصت‌های سرمایه‌گذاری به وجود آیند.
در سال ۲۰۲۲ میلادی، معاملات ادغام و تملیک در جهان به دلیل فاکتورهای سه‌گانه تورم فزاینده، افزایش نرخ بهره و ترس از رکود مورد انتظار، کاهش چشمگیری داشته و باعث افزایش احتیاط سرمایه‌گذاران شده است. بر اساس گزارش PwC در مورد چشم انداز این صنعت، حجم و ارزش معاملات ادغام و تملیک در سال ۲۰۲۲ به ترتیب ۱۷ درصد و ۳۷ درصد کاهش یافته است. البته، خاورمیانه به دلیل فاکتورهای منطقه‌ای از جمله افزایش قیمت نفت، افزایش انضباط مالی و رشد بیشتر به تناسب بازارهای پیشرفته، استثنایی برای این روند جهانی محسوب می‌شود. به گزارش PwC، در سال ۲۰۲۲، تعداد زیادی معامله بیش از ۱ میلیارد دلار در صنایع مختلف انجام شده است.
بر اساس معاملات ثبت شده در سال ۲۰۲۲، ۶۳۲ ادغام و تملیک انجام شده که ۱.۳% رشد در آن سال بوده اما همچنان بیش از دو برابر تعداد معاملات سال ۲۰۱۹ بوده است. سرمایه‌گذاری خصوصی (PE) و صندوق‌های ثروت دولتی (SWF) اصلی‌ترین محرک‌های این معاملات بوده‌اند که توسط قیمت نفت تاریخی و بهبود نقدینگی تقویت شده‌اند.
در سال ۲۰۲۲، ۱۵۲ معامله برون مرزی در خاورمیانه انجام شده است که با مقایسه ۱۳۱ معامله در سال ۲۰۲۱، ۱۶ درصد رشد را نشان می‌دهد. اگرچه شاهد رشد معاملات در دسته برون مرزی هستیم، اما همچنان معاملات درون مرزی سهم ۶۵ درصدی از حجم کل معاملات را بر عهده دارند که دلیل اصلی آن تلاش شرکت‌ها و صندوق‌های ثروت دولتی (SWF) برای گرفتن سهم بیشتر از اقتصاد است.
همانند سال‌های قبل، تملیک سهم بیشتری از معاملات در خاورمیانه را به خود اختصاص داده است که دلیل آن فرآیند سریع‌تر و تمایل سرمایه‌گذاران به تملک بازار و تیم به جای جستجو برای ادغام‌های هزینه‌بر است. به طور کلی ۵۸۶ تملیک در سال ۲۰۲۲ انجام شده است که در مقایسه با ۵۶۵ معامله سال ۲۰۲۱ و ۳۷۶ معامله سال ۲۰۲۰ روند صعودی خود را حفظ کرده است.
در جهانِ سال ۲۰۲۲، جذابیت معاملات ادغام و تملیک ثابت مانده است، اگرچه چشم‌انداز اقتصادی بین‌المللی نامطمئن است و جو منفی بین سرمایه‌گذاران گسترش یافته است. این امر به ویژه در خاورمیانه صدق می‌کند که خوش‌بینی محتاطانه و فراوانی اوراق بهادار با نقدشوندگی بالا باعث شده که ملاحظات انجام معاملات را در صدر موضوعات کاری رهبران تجاری قرار دهد. بر اساس نظرسنجی بخش خاورمیانه PwC از مدیران عامل شرکت‌ها، ۶۱ درصد پاسخ دهندگان به چشم‌انداز رشد منطقه در سال ۲۰۲۳ نسبت که آفریقای شمالی (۲۱ درصد) و اروپا (۱۸درصد) خوش‌بین بودند.
توزیع منطقه‌ای
اغلب فعالیت‌های ادغام و تملیک در خاورمیانه در امارات متحده عربی، عربستان و مصر صورت گرفته است که مجموعا ۵۶۳ معامله و ۸۹ درصد از کل معاملات سال ۲۰۲۲ را تشکیل می‌دهند.
بزرگ‌ترین معاملات خاورمیانه در سال ۲۰۲۲
۱۵.۵ میلیارد دلار – فوریه ۲۰۲۲
فروش ۴۹ درصد از سهام آرامکو عربستان (Saudi Aramco) در شرکت خط لوله گاز آرامکو (Aramco Gas Pipelines Co) به یک کنسرسیوم متشکل از BlackRock Inc و شرکت سرمایه‌گذاری Hassana
۸.۵ میلیارد دلار – اکتبر ۲۰۲۲
انتقال ۲۴.۳% از سهام بانک متحده الاهلی (Ahli United Bank) به خانه فایننس کویت (Kuwait Finance House)
۵ میلیارد دلار – ژوئن ۲۰۲۲
سرمایه‌گذاری شرکت DP World و شرکت Caisse de dépôt et placement du Québec در سه دارایی DP World در امارات متحده عربی
۲.۴ میلیارد دلار – دسامبر ۲۰۲۲
فروش ۱۰.۲ درصد از سهام شرکت DP World در بندر جبل علی، منطقه آزاد علی و پارک ملی صنایع به شرکت سرمایه‌گذاری Hassana
۲.۳ میلیارد دلار – مارچ ۲۰۲۲
فروش ۵۳ درصد از سهام شرکت NMC Healthcare به اعتباردهندگان فروش نهایی بازسازی دارایی بین المللی
فعالیت‌های جذب سرمایه
در منطقه خاورمیانه و در سال ۲۰۲۲، جذب سرمایه همچنان محرک اصلی جریان نقدی بوده به طوری که برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر جزو اهداف جذاب تلقی می‌شود.
حجم معاملات امارات متحده عربی و عربستان سعودی، بین سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ افزایش چشمگیری داشته است، در صورتی که مصر شاهد کاهش حجم معاملات خود بوده است. در عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر، جذب سرمایه در فین تک‌ها به دلیل جذابیت سرمایه‌گذاری در تکنولوژی مورد توجه زیادی قرار گرفته است، مخصوصا سرمایه‌گذاری در حوزه “الان بخر، بعدا پرداخت کن” (Buy Now, Pay Later). همچنین در منطقه خاورمیانه تکنولوژی در غذا و رستوران، از حوزه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. به طوری که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۳ جذب سرمایه‌های بیشتری را در این حوزه با توجه به افزایش تقاضای غذا، افزایش درآمد خانوار و همچنین افزایش ضریب نفوذ اینترنت، تجربه کنیم. به علاوه، استارتاپ‌های مربوط به انرژی پایدار، در سال ۲۰۲۳، مورد توجه قرار گرفته‌اند.
بازار سرمایه و عرضه اولیه سهام
در سال گذشته، بازار سرمایه جهانی شاهد تورم بالا، فشارهای زنجیره تامین، جنگ اوکراین و بحران انرژی بوده است. همه این فاکتورها، روی ارزش‌گذاری شرکت‌ها در خاورمیانه‌ای که اقتصادش به طور فزاینده‌ای در حال جهانی شدن است، تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود بسیاری از معاملات به تعویق بیفتد یا لغو شود. علیرغم این آشفتگی بازار و رکود بازار جهانی برای فعالیت های IPO، فرصت‌های معاملاتی خاورمیانه در سال ۲۰۲۲، به دلیل تمایل بالا در منطقه و نقدینگی، پایدار بوده است. اصلی‌ترین IPOهای انجام شده در منطقه در بخش‌های تکنولوژی، انرژی، غذا، سلامت و آموزش بوده‌اند.
چشم‌انداز آینده
سال ۲۰۲۳ سالی ست که فرصت‌های ادغام و تملیک گسترده‌ای در خاورمیانه خواهد داشت. البته این موضوع بستگی به این دارد که آیا شورای همکاری‌های خلیج فارس می‌تواند از تاثیر رکود جهانی فرار کند و صندوق‌های ثروت دولتی (SWF) و سایر سرمایه‌گذاران خاورمیانه را مجاب کند که از مزیت رقابتی سرمایه‌گذاری در ایالات متحده آمریکا و اروپا و ایجاد تحول در خاورمیانه استفاده کنند، برای این منظور آنها بیش از مقدار کافی نقدینگی دارند؛ طبق تخمین صندوق بین المللی پول (IMF) کشورهای تولیدکننده نفت خاورمیانه می‌توانند طی چهار سال اینده، ۱.۳ تریلیون دلار درآمد نفتی بیشتر به دست آورند.
*این مقاله توسط فائزه دادخواهی اصل، تحلیل‌گر ارزش‌گذاری و سرمایه‌گذاری خطرپذیر ترجمه و تلخیص شده است.
