براساس گزارشی که شرکت آروان‌کلاد از نحوه محاسبه و میانگین پرداخت حقوق به کارمندان خود منتشر کرده، میانگین سقف حقوق در این شرکت در سال ۱۴۰۳ رقم حدودی ۱۴۰ میلیون تومان و کف حقوق ۱۹ میلیون تومان است.
آروان‌کلاد انتشار گزارش هر ساله‌ی حقوق و دستمزد سازمان خود را از سال ۱۳۹۷ شروع کرد که با موجی از انتقادها نیز روبرو شد. برخی بر این باور بودند که انتشار چنین داده‌هایی و شفاف کردن پرداختی‌های پرسنل، باعث ایجاد دردسر در جذب و حفظ نیروی انسانی می‌شود، برخی هم آن را اقدامی تبلیغاتی قلمداد کردند. با این حال تاکنون هیچ یک از شرکت‌های اکوسیستم استارتاپی حقوق‌های پرداختی به پرسنل خود را اعلام نکرده‌اند و تنها گزارش‌هایی از سوی شرکت‌های کاریابی نظیر ایران تلنت و جاب ویژن منتشر شده. گزارش آروان‌کلاد بیانگر فاصله معنادار پرداخت حقوق به پرسنل، در مقایسه با آمارهای رسمی اعلامی دولت است.
آروان‌کلاد در این خصوص اعلام کرده که اهمیت انتشار حقوقِ شفاف، تلاش این مجموعه به منظور رسیدن به هدف‌های امیدوارانه‌شان است و سعی دارد با همین گام‌های کوچک به اندازه سهم خودش در کاهش فاصله طبقاتی جامعه موثر باشد. این گزارش توسط ثمین زاهدانی، معمار فرهنگ آروان‌کلاد نوشته شده که مطلب زیر برگرفته از آن است.
وضعیت حقوق‌بگیران در ایران چگونه است؟
تعیین سازوکار حقوق و دستمزد یکی از پیچیده‌ترین ساختارهای هر سازمانی است و برپایه‌ی ارتباط میان شاخص‌های توان پرداخت، تورم، دانش و تخصص، نیاز بازار، رقابت‌پذیری، ارزش‌آفرینی و موارد دیگر تعریف می‌شود. نوع مواجهه‌ی هر سازمان با این شاخص‌ها فارغ از ارزش‌گذاری اخلاقی، یکی از زیربنایی‌ترین تصمیم‌های شکل‌دهنده‌ی فرهنگ و نگرش سازمان به‌شمار می‌آید و تاثیر‌های آشکار و نهان این تصمیم را می‌شود به‌طور مداوم در بُعدهای مختلف سازمان مشاهده کرد.
در گزارشی که سایت اقتصادآنلاین به نقل از سالنامه‌ی آماری وزارت کار از وضعیت دهک‌های حقوق‌بگیر در سال ۱۴۰۲ منتشر کرد، درآمد دهک اول را سالانه ۳۰ میلیون تومان و درآمد دهک دهم را سالانه بالاتر از ۲۸۰ میلیون تومان گزارش کرد! عدد حقوق ثروت‌مندترین قشر جامعه‌ی حقوق‌بگیران را نیز درآمد بیش از ۴۲۹ میلیون تومان در سال گزارش کرده است.
اگر این گزارش را با عددهایی که با نام حقوق و دستمزد در اکوسیستم فناوری کشور ردوبدل می‌شود و آن را در نسبت با انتظار از درآمد اعضای جامعه مقایسه کنیم، احتمالن اختلاف فاحشی خواهیم دید. اگر همین عدد را دوباره به پاداش‌ها، کارانه‌ها و درآمدهای اعلام نشده، تعمیم دهیم؛ درنهایت متوجه اختلاف طبقاتی بالایی میان حقوق‌بگیران جامعه خواهیم شد. طبق این گزارش، ۶ دهک اول درآمدی کشور، توان خرید مسکن و از این ۶ دهک، چهار دهک‌شان حتا توان اجاره‌ی مسکن را هم ندارند. آمارها به‌وضوح کم شدن امکان صاحب‌خانگی در تهران و افزایش جمعیت شهرهای کوچک اطراف تهران را نشان می‌دهند.
برای این موضوع بسیار تخصصی، روش‌های آماری زیادی برای سنجش و مقایسه وجود دارد و سالانه گزارش‌های تحلیلی زیادی در این رابطه ارایه می‌شود.
نحوه محاسبه حقوق در آروان‌کلاد چگونه است؟
آروان‌کلاد اعلام کرد به مسیری برای بهبود نسبی سازوکار پرداخت حقوق عادلانه و در تلاش برای کاهش اختلاف طبقاتی رسیده است که به شرح زیر است:
۱-ضریب جینی (Gini Index): یک شاخص اقتصادی است که معیار بررسی نابرابری مالی در یک کشور است. این شاخص نشان‌دهنده‌ی توزیع درآمد و پول میان افراد مختلف جامعه است. ضریب‌جینی را عددی بین ۰ تا ۱ محاسبه می‌کنند و هرچه عدد ضریب جینی به ۰ نزدیک‌تر باشد، وضعیت اقتصادی بهتر و برابری اقتصادی بیش‌تر است. به‌علاوه، هرچه این شاخص به ۱ نزدیک‌تر باشد، نشان از توزیع ناعادلانه و نامتقارن ثروت در اقتصاد کشورها دارد. ما این ضریب را برای آروان‌کلاد محاسبه می‌کنیم. عدد ضریب جینی برای سال ۱۴۰۳ در آروان‌کلاد ۰.۳۳۲ است.
مقایسه: اختلاف طبقاتی در جوامعی که میزان رضایت بالاتری در آن وجود دارد و به‌نسبت اختلاف طبقاتی کم‌تری دارند را بررسی می‌کنیم و می‌کوشیم تا نسبت‌هایمان را به سمت تناسب در این جوامع سوق بدیم.
۲-کف حقوق: بالا بردن کف حقوق درآمدی، موجب کم شدن سقف حقوق می‌شود اما آروان‌کلاد اعلام کرده باید شاخص‌های پرداخت حقوق را به‌شکلی تعریف کند که تمام کسانی که در رسیدن به آن شریک بوده‌اند از رفاهی حداقلی بهره‌مند باشند.
نگاه کلی به ساختار تعریف حقوق در آروان‌کلاد
قسمت مهمی از دغدغه هرساله‌ی آروان‌کلاد و بسیاری از شرکت‌ها برای افزایش حقوق، مدل و اندازه‌ی محاسبه‌ی آن است. به گزارش آروان‌کلاد مواردی که برای این شرکت اهمیت دارد و فکر می‌کند شاید به اشتراک گذاشتن آن‌ها به خوانندگان این متن هم کمک کند در ادامه آمده است:
براساس گزارشی که آروان‌کلاد منتشر کرده، میانگین پرداختی این شرکت به دهک بالا در سال ۱۴۰۳ را ۱,۳۹۳,۲۳۵,۱۴۳ ریال و میانگین دهک پایین را در این سال، ۱۹۲,۹۶۰,۱۸۹ ریال تعیین کرده است.
آروان‌کلاد اعلام کرده هر سال برای افزایش حقوق، ضریب‌های کسوت، توان پرداخت و ضریب ثابت را افزایش می‌دهد. به همین دلیل ضریب کسوت ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در کسوت‌های ابتدایی ۱۰ درصد، میانی ۱۵ و بالایی ۲۰ درصد اضافه شده است. میزان این افزایش با بررسی‌های عمیق اولویت‌های فرهنگی آروان‌کلاد و با هدف متعادل نگه‌داشتن ضریب جینی، نسبت دهک بالا به پایین و بقیه‌ی ضریب‌های حساس موجود محاسبه شده است.
جزییات حقوق در آروان‌کلاد
آروان‌کلاد اعلام کرد در راستای شفافیت و بر پایه‌ی رشد فردی، ساختاری را ترسیم کرده تا پرسنل آن بتوانند با نگاهی روشن، مسیر پیشرفت خود را انتخاب کنند. جزییات حقوق و معیارهای تاثیرگذار آن در آروان به شرح زیر است:
متغیرهای تاثیرگذار در تعیین حقوق
شاخص‌های اصلی حقوق سال ۱۴۰۳ مانند سال‌های گذشته، در مجموع ۵ شاخص «حقوق پایه»، «دانش و تجربه»، «ماهیت شغل»، «ضریب‌های کمی» و «رقابت‌پذیری» است که حقوق نهایی را مشخص می‌کند. مهم‌ترین بهبود روش محاسبه‌ی امسال مانند سال گذشته، گسترده‌تر شدن نقش‌های آروانی و تغییر ضریب آن‌ها است که در ادامه شرح می‌دهیم:
متغیر ثابت؛ حقوق پایه
این پارامتر عددی ثابت و نزدیک به حقوق پایه‌ی اعلام شده از سمت دولت است. از آن‌جایی‌که این عدد با ضرب تمام متغیرهای دیگر جمع می‌شود، علاوه بر این‌که ضمانت خواهد کرد که در هیچ حالتی عدد خروجی از عدد اعلامی دولت کم‌تر نشود، کمک می‌کند تا مدیریت کف و سقف حقوق برایمان راحت‌تر شود. در سال ۱۴۰۲ این عدد ۷ میلیون تومان بود و امسال ۹ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. ویژگی مهم این متغیر، «جمع» شدن آن با سایر متغیرهاست، در حالی‌که سایر متغیرها در هم «ضرب» می‌شوند.
توان پرداخت
این مولفه، یک ضریب متغیر است که هر سال با توجه به درآمد و برنامه‌ریزی سالانه‌ی آروان‌کلاد تعریف می‌شود. در سال ۱۴۰۲ این ضریب برابر با ۲.۱ بود و امسال به عدد ۲.۵ تغییر یافته است. توان پرداخت و حقوق پایه یک واحد یک‌سان برای همه‌ی آروانی‌ها است و می‌تواند حقوق تمام افراد را به یک نسبت افزایش یا کاهش دهد. (این دو متغیر بیش‌ترین تاثیر را در میانگین افزایش حقوق دارند).
ضریب کسوت
این معیار که ما آن را کسوت یا بازوبند پهلوانی می‌نامیم، تاثیر زیادی در حقوق هر آروانی می‌گذارد و فرآیند تشخیص و تعلق گرفتن آن به هر کس در آروان یک فرآیند کاملن دموکراتیک است و می‌توانید در صفحه مسیر رشد در آروان‌کلاد با جزییات بیش‌تر آن آشنا شوید. این ضریب نسبت به سال گذشته تغییراتی داشته که در نمودار زیر مشخص است:
آروان‌کلاد اعلام کرده هر سال برای افزایش حقوق ضرایب کسوت، توان پرداخت و ضریب ثابت را افزایش می‌دهد. در این راستا ضریب‌های کسوت ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به این ترتیب اضافه شده است: در کسوت‌های ابتدایی ۱۰ درصد، میانی ۱۵ و بالایی ۲۰ درصد. میزان این افزایش با بررسی‌های عمیق اولویت‌های فرهنگی آروان‌کلاد و با هدف متعادل نگه‌داشتن ضریب جینی، نسبت دهک بالا به پایین و بقیه ضرایب حساس موجود محاسبه شده است.
ضریب کسوت براساس چه شاخص‌هایی مشخص می‌شود؟
به گزارش آروان‌کلاد این ضریب متغیری است که براساس حساسیت، سطح مسوولیت و جنس شغل در حقوق افرادِ دارای یک کسوتِ واحد، تغییر ایجاد می‌کند.
آروان‌کلاد می‌گوید تا سال ۱۳۹۸ برای تعیین این ضریب، از آخرین گزارش سالانه‌ی «ایران تلنت» استفاده می‌کرده ولی از سال ۱۳۹۹ تصمیم گرفته تا از گزارش حقوق‌های اعلام شده‌ی شرکت‌های مختلف یک تناسب برای مشاغل در بازار پیدا کند و ضریب‌های شغل خود را با یک استاندارد ساخت‌یافته هم‌تراز کند. برای این هدف، از مدل هی‌گروپ (Hay Group) استفاده شده است.
تحلیل مشاغل به‌شکل بافت‌‌دار و زمینه‌ای، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مدل است؛ به‌طوری‌که هیچ نقشی را جدا از سایر مشاغل یا فارغ از بافت سازمان بررسی نمی‌کند. در مدل هی‌گروپ به شاخص‌های «دانش و مهارت»، «پاسخ‌گویی» و «حل مساله» که در مجموع دارای ۸ زیرمجموعه است، به‌تفکیک امتیاز داده می‌شود که در نهایت یک ضریب برای هر شغل به‌دست می‌آید.
