در حالی که بیمه مرکزی نسبت به «رسوب حق بیمه» در اینشورتک‌ها هشدار داده و خواستار اصلاح روابط با این استارتاپ‌ها شده است، فعالان حوزه بیمه آنلاین معتقدند این انباشت منابع مالی نه تنها یک عرف در صنعت بیمه است، بلکه به توسعه سرویس‌دهی و ارائه خدمات نوین به کاربران کمک می‌کند.
نگرانی بیمه مرکزی از «رسوب حق بیمه» در شرکت‌های اینشورتک (استارتاپ‌های بیمه‌ای) و کارگزاران برخط، به تازگی به یکی از بحث‌های داغ صنعت بیمه تبدیل شده است. بیمه مرکزی به شرکت‌های بیمه هشدار داده تا از تعلل در پرداخت حق بیمه بیمه‌گذار از سوی اینشورتک‌ها جلوگیری شود. در مقابل، اینشورتک‌ها و کارگزاران برخط بیمه تأکید دارند که این انباشت منابع مالی، صرفاً مختص آنها نیست و به عنوان یک عرف در جریان مالی بازار بیمه وجود دارد.
رسوب حق بیمه؛ ابزاری برای خدمت‌رسانی یا انحصار؟
کارگزاران متعارف و واسطه‌های بیمه‌ای خرد، معتقدند که کارگزاران برخط با استفاده از رسوب حق بیمه در حال توسعه کسب‌وکار خود هستند. آنها همچنین به تخفیف‌هایی که اینشورتک‌ها به مشتریان خود می‌دهند معترضند و آن را عامل از رونق افتادن بازار خود می‌دانند.
اما علی الیاسی، عضو هیئت‌مدیره ازکی، توضیح می‌دهد که جمع شدن منابع مالی نزد کارگزار موضوعی نیست که مختص اینشورتک‌ها باشد. او عنوان می‌کند که حتی محل استفاده منابع مالی جمع شده در اینشورتک‌ها شفافیت بیشتری دارد: «برخلاف تصورات، در بسیاری از اینشورتک‌ها، وجوه منابع مالی جمع شده در نزد کارگزار صرف ارائه خدمات مالی خرد به مشتریان می‌شود. این به شکل وام‌های کوتاه‌مدت بدون بهره یا تسهیلات پرداخت قسطی برای خرید بیمه‌نامه مانند بیمه شخص ثالث، درمان یا عمر، انجام می‌شود که نه تنها به گسترش ضریب نفوذ بیمه کمک می‌کند، بلکه امکان خرید بیمه برای اقشار متوسط و کم‌درآمد را هم فراهم می‌سازد.»
الیاسی همچنین بر شفافیت فعالیت اینشورتک‌ها تأکید می‌کند: «برخلاف بخشی از شبکه سنتی که گاهی فاقد ردیابی دقیق جریان وجوه است، در بسیاری از اینشورتک‌ها، به دلیل استفاده از فناوری‌های مالی، جریان ورودی و خروجی وجوه قابل حسابرسی، ردیابی و شفاف‌سازی است. بنابراین استفاده از منابع مالی در اختیار کارگزاری در این بستر، حتی قابل اندازه‌گیری و مدیریت نیز هست.»
آیین‌نامه ۹۲ و ۱۰۲؛ محدودیت یا تسهیل؟
الیاسی با استناد به آیین‌نامه ۹۲ بیمه مرکزی که رابطه بین کارگزار و شرکت بیمه را تعریف می‌کند، بیان می‌کند که ماده ۲۳ این آیین‌نامه (مصوب سال ۹۴) مدل همکاری شرکت‌های بیمه و کارگزاران را بر اساس توافق بین دو واحد تجاری مستقل مجاز شمرده است. به اعتقاد وی، عجیب است که نهاد ناظر به جای تسهیل‌گری در اجرای مدل‌های پیشرو، اصرار بر طرفداری از یک بخش سنتی بازار دارد.
اینشورتک‌ها همچنین معتقدند آیین‌نامه ۱۰۲ شورای عالی بیمه، که برای کارگزاران بیمه در رشته‌های مختلف کمیسیون ثابتی در نظر گرفته، راهی برای اعمال محدودیت بیشتر بر آن‌هاست. به گفته بنیان‌گذار بیمه‌بازار، محمدرضا فرحی، موضوع کمیسیون ثابت باعث شد تا استارتاپ‌ها از رسوب حق بیمه به عنوان ابزار جایگزین کارمزد استفاده کنند.
رسوب واقعی در دست کیست؟
محمدرضا فرحی، بنیان‌گذار بیمه‌بازار، با اشاره به آمار پرویز خسروشاهی، رئیس بیمه مرکزی، که ۱۷ درصد از کل رسوب صنعت بیمه را متعلق به استارتاپ‌ها می‌داند، این عدد را نادرست می‌خواند و توضیح می‌دهد: «نود درصد از هفده درصد رسوبی که نزد استارتاپ‌هاست در دست کاربران است و نه خود آنها؛ زیرا اینشورتک‌ها برای اولین‌بار در صنعت بیمه BNPL را راه‌اندازی کردند.»
او معتقد است که رسوب واقعی در دست بخش دیگری از صنعت بیمه است: «آن چیزی که به عنوان رسوب از آن یاد می‌شود و به گزارش رئیس‌کل ۸۳ درصد آن در دست غیر استارتاپ‌ها است که البته به نظر من این عدد به ۹۹ درصد می‌رسد، در واقع رسوب واقعی است.» فرحی تأکید می‌کند که ۹۰ درصد شبکه فروش متعارف متعلق به نمایندگان کوچک است و رسوب واقعی در دست همان چند نفر نماینده و کارگزار بزرگ است که اکنون پرچم‌دار حمله به استارتاپ‌ها برای حذف رسوب هستند.
چالش رقابت و آینده صنعت بیمه
محمد طباطبایی، مدیرعامل بیمه‌دات‌کام، نیز رسوب حق بیمه را با توجه به سه مدل تسویه (نقدی، صندوق و اعلامیه بدهکار) توضیح می‌دهد و می‌گوید که دو گزینه اخیر باعث رسوب حق بیمه در کارگزاری بیمه می‌شوند. او معتقد است که امکانات شرکت‌های بیمه در اختیار کارگزاران برخط و سنتی یکسان است، اما بخش سنتی به دلیل عدم امکان فروش بالا، نمی‌تواند از این امکانات بهره‌مند شود.
با وجود توضیحات فعالان اینشورتک، به نظر می‌رسد علت اصلی اعتراض بخش سنتی به اینشورتک‌ها، دریافت سهم از بازاری است که پیش از آن در انحصار بخش سنتی بوده است. فرحی دلیل اصلی پرداختن به اینشورتک‌ها برای حذف حق رسوب را این گونه بیان می‌کند: «بخش سنتی با حضور اینشورتک‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند و سال‌ها فعالیت بدون رقیب آنها تمام می‌شود. فعالان تازه که از صنعت IT یا صنعت‌های غیربیمه‌ای وارد صنعت بیمه شدند بخشی از پرتفو یا زمین بازی را به خود اختصاص می‌دهند.»
به عقیده فرحی، بخشی از صنعت بیمه همواره به شکل غیربرخط و بخشی دیگر به صورت آنلاین فعالیت خواهد کرد و نمی‌توان با مقررات‌گذاری جلوی رشد طبیعی بازار و فناوری را گرفت. این جدال نشان‌دهنده چالش‌های عمیق در گذار صنعت بیمه از مدل سنتی به سوی دیجیتالی شدن است.
