ایلان ماسک، جدیدترین مدل هوش مصنوعی خود با نام Grok 3 را منتشر کرد

Grok، پاسخ xAI به مدل‌هایی مانند GPT-4o از OpenAI و Gemini از گوگل، می‌تواند تصاویر را تحلیل کرده و به پرسش‌ها پاسخ دهد. این مدل همچنین موتور تعدادی از قابلیت‌ها در شبکه اجتماعی ماسک، یعنی X، است. Grok 3 که چندین ماه در دست توسعه بوده، پیش‌تر برای انتشار در سال ۲۰۲۴ پیش‌بینی می‌شد، اما از آن ضرب‌الاجل عقب ماند.

xAI برای آموزش Grok 3 از یک مرکز داده عظیم در ممفیس با حدود ۲۰۰ هزار واحد پردازش گرافیکی (GPU) استفاده کرده است. ماسک در پستی در X اعلام کرد که Grok 3 با «۱۰ برابر» توان محاسباتی نسبت به نسخه پیشین، یعنی Grok 2، توسعه یافته و از مجموعه داده بزرگ‌تری بهره می‌برد که ظاهراً اسناد پرونده‌های دادگاهی را نیز شامل می‌شود. ماسک در یک ارائه زنده روز دوشنبه گفت: «Grok 3 یک مرتبه قدرتمندتر از Grok 2 است. [این مدل] حداکثر حقیقت را جست‌وجو می‌کند، حتی اگر آن حقیقت گاه با اصول به‌اصطلاح ملاحظات سیاسی همخوانی نداشته باشد.»

در واقع، Grok 3 یک خانواده مدل است. نسخه کوچک‌تری از آن با نام Grok 3 mini، سؤال‌ها را سریع‌تر پاسخ می‌دهد اما با دقتی اندکی کمتر. همه مدل‌ها و قابلیت‌های مرتبط با Grok 3 هنوز در دسترس نیستند (برخی در مرحله بتا قرار دارند)، اما روند عرضه‌شان از روز دوشنبه آغاز شده است.

xAI ادعا می‌کند Grok 3 در آزمون‌های مرجع از جمله AIME (که عملکرد مدل را در نمونه‌ای از پرسش‌های ریاضی می‌سنجد) و GPQA (که مدل‌ها را با پرسش‌های فیزیک، زیست‌شناسی و شیمی در سطح دکترا ارزیابی می‌کند) از GPT-4o بهتر عمل می‌کند. همچنین به گفته xAI، نسخه‌ای اولیه از Grok 3 در Chatbot Arena — آزمایشی مبتنی بر رأی کاربران که مدل‌های هوش مصنوعی مختلف را به رقابت می‌گذارد — عملکردی رقابتی داشته است.

دو مدل از خانواده Grok 3 با نام‌های Grok 3 Reasoning و Grok 3 mini Reasoning می‌توانند در حل مسائل، مشابه مدل‌های «استدلالی» مانند o3-mini از OpenAI و R1 از شرکت چینی DeepSeek، با دقت بیشتری «تفکر» کنند. این مدل‌های استدلالی پیش از پاسخ، تلاش می‌کنند صحت نتیجه خود را بررسی کنند تا از اشتباهاتی که عموماً گریبان مدل‌ها را می‌گیرد، جلوگیری شود.

xAI ادعا می‌کند Grok 3 Reasoning از بهترین نسخه o3-mini — یعنی o3-mini-high — نیز در چندین آزمون مرجع محبوب، از جمله یک آزمون ریاضی جدید به نام AIME 2025، پیشی گرفته است.

این مدل‌های استدلالی از طریق اپ Grok در دسترس‌اند. کاربران می‌توانند از Grok 3 بخواهند «فکر کند» یا برای پرسش‌های دشوارتر، از حالت «Big Brain» استفاده کنند که از توان محاسباتی بیشتری بهره می‌گیرد. xAI می‌گوید این مدل‌های استدلالی برای پرسش‌های مرتبط با ریاضیات، علوم و برنامه‌نویسی مناسب‌تر هستند.

ماسک گفت بخشی از «افکار» مدل‌های استدلالی در اپ Grok پنهان شده تا از «استخراج دانش» (Distillation) جلوگیری شود؛ روشی که توسعه‌دهندگان مدل‌های هوش مصنوعی برای دستیابی به محتوای مدل‌های دیگر به‌ کار می‌گیرند. اخیراً ادعاهایی مطرح شده که شرکت DeepSeek برای ساخت مدل خود از همین تکنیک روی مدل‌های OpenAI استفاده کرده است.

مدل‌های استدلالی Grok در بطن قابلیت جدیدی به نام DeepSearch در اپ Grok قرار دارند؛ پاسخی از سوی xAI به ابزارهای پژوهشی مبتنی بر هوش مصنوعی مانند deep research در اوپن ای آی. DeepSearch به جست‌وجو در اینترنت و شبکه X می‌پردازد و پاسخی خلاصه‌شده را در جواب پرسش کاربر ارائه می‌دهد.

کاربرانی که در X اشتراک Premium+ (با هزینه ماهانه ۵۰ دلار) دارند، زودتر از بقیه به Grok 3 دسترسی خواهند داشت. برخی قابلیت‌ها نیز در چارچوب طرحی جدید به‌ نام SuperGrok عرضه می‌شوند. گفته می‌شود هزینه این اشتراک ۳۰ دلار در ماه یا ۳۰۰ دلار در سال است و تعداد پرسش‌های استدلالی و DeepSearch را افزایش می‌دهد و امکان تولید نامحدود تصویر را نیز فراهم می‌کند.

طبق گفته ماسک، در آینده‌ای نزدیک — شاید حدود یک هفته دیگر — قابلیت «صدادار» (Voice Mode) در اپ Grok فعال می‌شود که با صدایی مصنوعی، خروجی مدل را ارایه می‌دهد. چند هفته پس از آن هم مدل‌های Grok 3 همراه با قابلیت DeepSearch از طریق رابط برنامه‌نویسی کاربردی (API) سازمانی xAI در دسترس قرار خواهند گرفت.

ماسک اعلام کرد xAI در ماه‌های آینده تصمیم دارد Grok 2 را متن‌باز کند. او افزود: «رویکرد کلی ما این است که وقتی یک نسخه کاملاً عرضه شد، نسخه قبلی را متن‌باز کنیم. وقتی Grok 3 به تکامل و پایداری برسد — احتمالاً ظرف چند ماه — Grok 2 را متن‌باز خواهیم کرد.»

هنگامی که ماسک حدود دو سال پیش از Grok رونمایی کرد، این مدل را صریح، بدون پرده‌پوشی و مخالف جریان «بیداری سیاسی» یا آنچه او «وُک» می‌نامد، معرفی کرد؛ به‌طورکلی مدلی که مایل است به سؤالات جنجالی پاسخ دهد، در حالی که دیگر مدل‌های هوش مصنوعی چنین نمی‌کنند. او تا حدی به این وعده عمل کرده است: برای مثال، وقتی از Grok یا Grok 2 خواسته شد رکیک صحبت کند، بدون مشکل چنین کرد — کاری که احتمالاً از ChatGPT برنمی‌آید.

با این حال، مدل‌های Grok پیش از Grok 3 در موضوعات سیاسی محتاط بوده‌اند و از عبور از مرزهای معینی خودداری کرده‌اند. حتی یک پژوهش نشان داد Grok در موضوعاتی مانند حقوق افراد تراجنسیتی، برنامه‌های تنوع نیروی کار و نابرابری، گرایش به چپ دارد.

ماسک این رفتار را نتیجه داده‌های آموزشی — یعنی صفحات وب عمومی — می‌داند و قول داده «Grok را بیشتر به سوی موضعی سیاسی خنثی» سوق دهد. هنوز مشخص نیست که آیا xAI به این هدف دست یافته و پیامدهای آن چه خواهد بود.