مدیرعامل هلدینگ فناپ با بیان اینکه صنعت معدن برای ورود به انقلاب صنعتی چهارم نیازمند دیجیتالی‌شدن و تدوین استراتژی دیجیتال است، بر لزوم انتخاب یک رویکرد هوشمندانه در دیجیتالی‌شدن معادن که به رشد درآمد و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند تاکید کرد.
به گزارش روابط‌عمومی و برندینگ فناپ، دکتر شهاب جوانمردی در مراسم گرامیداشت هفته معدن که شنبه ۱۲خرداد ۱۴۰۳ در دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد و به موضوع تاثیر انقلاب صنعتی چهارم در معدن اختصاص داشت، درباره چالش‌های صنعت معدن برای ورود به انقلاب صنعتی چهارم، لزوم تدوین استراتژی دیجیتال برای تحول در حوزه صنایع معدنی و سرمایههای انسانی به‌عنوان کلیدی‌ترین مساله در حوزه دیجیتالی‌شدن صحبت کرد.
وی گفت: امروز در اغلب حوزه‌ها راجع‌به الزامات ورود به صنعت ۴ صحبت می‌شود و اغلب بر این باورند که اگر به این موضوع نپردازیم ممکن است یک عقب‌ماندگی جبران‌ناپذیر در این عرصه حادث شود. اگرچه این حرف ذاتا درست است اما به نظر می‌رسد آسیب عمومی که در عرصه‌های مختلف کشور با آن مواجه هستیم، در این عرصه هم گریبان ما را بگیرد.
دکتر جوانمردی توضیح داد: موضوع این است که ما قبل از اینکه به چرایی موضوع بپردازیم و بدانیم که چه چیزی را می‌خواهیم حل‌وفصل کنیم و بهبود دهیم، خیلی سریع وارد این مساله شده‌ایم که چطور و چگونه آن کار را انجام دهیم.
باید بدانیم در کجا ایستاده‌ایم و چه مساله‌ای را می‌خواهیم حل کنیم
مدیرعامل هلدینگ فناپ با اشاره به نتایج پیمایش‌های اجتماعی مختلف از مردم کشورمان که بسیار دوستدار و علاقه‌مند به فناوری هستند و این موضوع در حوزه‌های مختلف چه در میان کاربران و مدیران و چه در میان تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان به‌وضوح قابل مشاهده است، ادامه داد: امروز وقتی وارد هر مجموعه صنعتی و معدنی می‌شویم می‌بینیم که مدیران هم علاقه‌مند هستند و هم می‌دانند که باید به موضوع فناوری بپردازند. اما به نظرم قبل از آنکه دو گام خیلی مهم را بردارند، به سمت استفاده از فناوری می‌روند و به دنبال خرید سولوشن و به‌کارگیری و تولید راهکارها هستند. در حالی که پیش از هر اقدامی، باید به‌طور دقیق بدانیم کجا ایستاده‌ایم و چه مساله‌ای را می‌خواهیم حل کنیم و سپس بپردازیم به این موضوع که چطور مساله را حل کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در دنیای امروز اگر فکر و نگاه متفاوت نداشته باشیم و مسایل را با عینک پیشینی حل کنیم، نباید انتظار داشته باشیم که در گردونه رقابت باقی بمانیم. این به معنای آن نیست که باید سراغ ابزار متفاوت برویم، بلکه باید بدانیم اگرچه انتخاب ابزار الزامی است، اما نخستین گام ما انتخاب ابزار نیست.
معدن و کمترین تغییرات فناورانه طی سالیان گذشته
نایب‌رییس اتاق بازرگانی تهران فصل مشترک مسایل در حوزه معدنی برای همه معدن‌کاران را کیفیت و خلوص بالای آنچه از دل زمین استخراج می‌شود عنوان کرد و گفت: تاکید بر این است که از کل فرآیند استخراج، اکتشاف، حمل‌ونقل و پردازش مواد معدنی، کارایی و کارآمدی به نحوی باشد که قیمت تمام‌شده کاهش یابد و ارزش اقتصادی عملیاتی که انجام می‌شود بالاتر رود. این فرآیند روزبه‌روز سخت‌تر می شود چرا که باید به سمت اکتشافات پیچیده‌تر و عمیق‌تر رفت.
شهاب جوانمردی با مقایسه میزان تولید در حوزه صنایع سنگین درسالیان گذشته ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که اغلب صنایع در امر تولید رشد نسبی داشته‌اند اما معدن در پایین منحنی رشد قرار دارد. به بیان دیگر معدن کمترین تغییرات فناورانه را طی سالیان گذشته در میان صنایع بزرگ مقیاس داشته است.
وی افزود: تا قبل از بحران کووید تولید در صنایع بزرگ با یک رشد نسبی همراه بود و بعد از فراگیری کووید این صنایع خیلی سریع خود را بازیابی کردند و به‌واسطه اینکه این بیماری موضوع رویکرد فناورانه را به حل مسائل در بسیاری از عرصه‌ها چه تولید و چه خدمات پررنگ‌تر کرد، باعث شد صنایع بزرگ نه تنها خود را احیا کرده بلکه به رشد سریعتری دست پیدا کنند.
مدیرعامل هلدینگ فناپ اضافه کرد: اما حوزه معدن به دوران قبل از کووید بازگشته و فاصله معناداری میان رشد در این حوزه نسبت به سایر حوزه‌های صنعتی در دنیا وجود دارد. شاید در نگاه اول این موضوع یک نقطه ضعف باشد اما برای صاحبان کسب‌وکار، این یک فرصت بی‌بدیل است. وقتی در حوزه‌هایی عقب‌ماندگی وجود دارد یعنی فرصت‌های جدی اقتصادی و نوآوری دیده می‌شود که می‌توان با تغییراتی در نوع نگرش و نوع حل مساله، از این فاصله حداکثر استفاده را برد و ارزش اقتصادی بیشتری خلق کرد.
او با بیان اینکه ضریب نفوذ فناوری کارامد، در میان سایر عرصه‌ها به واسطه سرمایه‌گذاری پیشینی بسیار جدی‌تر است، ادامه داد: اما در عرصه صنایع معدنی هنوز شکاف وجود دارد و یک رویکرد هوشمندانه و استفاده متناسب از ابزارها و فناوری‌ها و نوآوری می‌تواند کمک کند که این شکاف، یک فرصت اقتصادی جدی ایجاد کند.
لزوم انتخاب یک رویکرد هوشمندانه در دیجیتالی‌شدن معدن
نایب‌رییس اتاق بازرگانی تهران بر لزوم انتخاب یک رویکرد هوشمندانه در دیجیتالی‌شدن معدن که به رشد درآمد و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند تاکید کرد و گفت: ما از دیجیتالی‌شدن برای مدیریت بهتر استفاده می‌کنیم و یکپارچگی داده‌ها را رقم می‌زنیم؛ اما در صنعت معدن در بسیاری مواقع با داده‌ها و تحلیل‌ها و مدیریت گسسته مواجه هستیم و تصمیمات اثرگذار نمی‌گیریم. این در حالی است که وقتی همه داده‌ها را در اختیار داشته باشیم قاعدتا باید به تصمیم‌گیری مدیریتی بهتری بیانجامد.
مدیرعامل هلدینگ فناپ با بیان اینکه در حوزه معدنی با انبوهی از اطلاعات مواجه هستیم خاطرنشان کرد: سوال این است که چقدر ممکن است فناوری‌های جدید کمک کنند که ما تصویر جدیدی از حوزه اکتشاف تا استخراج و پردازش در معدن داشته باشیم و این تصمیم‌گیری‌ها چقدر ممکن است از منظر اقتصادی برای کسانی‌که در این حوزه مشغول به فعالیت هستند به‌صرفه باشد.
فقط راجع به تکنولوژی صحبت نمی‌کنیم
او با اشاره به مغلطه‌ای که این روزها در صنعت چهارم بسیار پررنگ است گفت: امروزه می‌بینیم که از دیجیتالی‌شدن فقط در زمینه تکنولوژی دیجیتال صحبت می‌شود. در حالی که در موضوع دیجیتالی‌شدن، مهمترین اتفاق بحث تغییر نگاه، تغییر بیزنس‌مدل و تغییر مدل اقتصادی حل مساله و نیز تغییر آمایش و بهره‌گیری از داده‌ها است. اگر این مفهوم را به‌عنوان یک عینک پیشینی قبل از اینکه هر مساله را حل کنیم درنظر بگیریم، آن‌وقت به‌جای اینکه مقهور و خریدار تکنولوژی شویم، تکنولوژی را به خدمت می‌گیریم برای آنچه که بیزنس ما است و کار خود را به درستی می‌توانیم پیش ببریم.
نایب‌رییس اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه تحول دیجیتال در هر حوزه‌ای به‌واسطه اقدامات پیشینی که در آن انجام‌شده جدی‌تر است، ادامه داد: درست است که باید سولوشن‌ها را از مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان گرفت اما باید توجه داشت که مسئولیت آنها حل ریزمساله‌ها است و هیچ‌کس مثل دانشجویان و دانشگاهیان نمی‌تواد یک نگاه جامع به معدن و عملیات معدنی داشته باشد و در بهره‌گیری و انتخاب درست، تصمیم مناسب بگیرد.
سرمایه انسانی کلیدی‌ترین مساله در حوزه دیجیتالی‌شدن
شهاب جوانمردی با تاکید بر اینکه هنوز کارهای نکرده بسیاری در گام‌های آتی برای بهبود فرآیندها و تصمیم‌گیری‌های مناسب اقتصادی پس از آن وجود دارد، اضافه کرد: یکی از جدی‌ترین مسائل در موضوع دیجیتالی‌شدن موضوع سرمایه انسانی است که می‌تواند با یک ضریب فزاینده در دیجیتالی‌شدن اثرگذار باشد و در لایه عملیات و تصمیم‌گیری و مدیریت نیز تاثیر بگذارد. به بیان دیگر موضوع سرمایههای انسانی چه از منظر آموزش و چه از منظر فرهنگ‌سازی، یکی از کلیدی‌ترین مسایل در حوزه دیجیتالی‌شدن است که باید به آن توجه کرد.
وی گفت: در بسیاری از عرصه‌ها با این مساله مواجه هستیم که خیلی‌ها فکر می‌کنند دیجیتالی‌شدن قراراست کارشان را از آنها بگیرد. چیزی که سالیان قبل با ورود کامپیوتر به اقتصاد هم با آن مواجه بودیم و همه می‌ترسیدند از کامپیوتر استفاده کنند. امروز با توجه به اینکه گفته می‌شود هوش مصنوعی همه مشاغل را از بین می‌برد و خیلی از خدمات به تکنولوژی واگذار می‌شود، ممکن است این ترس و این نگاه، یک مانع جدی برای ورود دیجیتالی‌شدن به عرصه‌های مختلف از جمله عرصه معدن باشد. به همین دلیل فرهنگ‌سازی از این حیث می‌تواند کمک حال باشد و تصویر بهتری را به ذی‌نفعان ارائه دهد و نشان دهد که دیجیتالی‌شدن کجاها می‌تواند منجر به زیست بهتر، امنیت بیشتر و اثرگذاری جدی‌تر در حوزه معدن باشد.
مدیرعامل هلدینگ فناپ آموزش مدیران را نیز یکی دیگر از مسائل جدی در حوزه سرمایه انسانی عنوان کرد و افزود: ما اغلب با مدیرانی مواجه هستیم که برای تصمیم‌گیری در موضوعی خاص به اندازه کافی آموزش ندیده‌اند و شناخت آنها ناشی از اخبار، رسانه و شبکه‌های اجتماعی است و تصمیم‌گیری‌های نادرست دارند که منجر به هزینه‌های مضاعف می‌شود و این موضوع مانع جدی برای سرمایه‌گذاری‌های آینده است.
ضرورت تدوین استراتژی دیجیتال در حوزه معدن
مدیرعامل هلدینگ فناپ تصریح کرد: اگر قرار است که فرآیند دیجیتالی مناسب در عرصه معدن داشته باشیم باید گام‌های خود را براساس اقداماتی که در دنیا انجام‌شده تنظیم کنیم.اولین گام قاعدتا باید در حوزه استراتژی رقم بخورد. همانطور که هر حوزه فعالیتی دارای یک راهبرد نوشته یا نانوشته است، برای دیجیتالی‌شدن صنعت معدن هم یک استراتژی دیجیتال می‌خواهیم. این استراتژی را افراد فعال آن صنعت با شناخت الزامات، کارکردها و موانعی که پیش‌رو است می‌توانند تهیه کنند.
وی اضافه کرد: در گام بعد باید وارد این موضوع شویم که چطور می‌توانیم دارایی‌های خود را دیجیتالی کنیم؛ اینکه آیا ما وارد فرایند طولانی می‌شویم و یا اینکه با نشان دادن داستانهای موفقیت، لذت دیجیتالی‌شدن را به جامعه مخاطب برسانیم و نشان دهیم نقاط اثرگذاری آن کجاست؟ ممکن است برای مجموعه‌ای ایمنی و برای مجموعه دیگری کربن‌زدایی و برای دیگری موضوع اکتشاف، مهم باشد. لزوما هیچ دو عرصه‌ای دارای استراتژی دیجیتال مشابه نیستند.
دکتر جوانمردی گفت: در این مرحله باید هر کدام از گام‌ها را دقیق‌تر برداریم تا نقطه اثرگذاری در زمان ورود به فرایند دیجیتالی‌شدن مشخص باشد و در لحظه به ما کمک کند تا بدانیم از داده‌های گذشته کجا استفاده کنیم و در آینده چه داده‌ای می‌تواند اثرگذاری داشته باشد. همه این موارد در آن واحد باید نگاه شود تا فرآیند دیجیتالیزیشن از یک فرایند فناورانه به یک فرایند مدیریتی و اقتصادی تبدیل شود.
نایب‌رییس اتاق بازرگانی تهران خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که ما به مرور با یک نسل جدیدی مواجه می‌شویم که ممکن است علایق و سلایقش مطابق گذشته نباشد. پیمایشی که بین افراد ۱۵ تا ۳۰ ساله انجام‌شده نشان داده که اغلب افراد علاقه‌ای به کار در حوزه معدن ندارند و و برخی نیز احتمال آن را کم می‌دانند. این درحالی است که مشاغل دیگر برای این افراد در آینده جذاب‌تر است. این موضوع هم فرصت و هم تهدید است. تهدید از این منظر که ممکن است با عدم تقاضا برای کار در معدن مواجه شویم و فرصت در این است که اینجا راه‌حل‌های نوآورانه و واگذاری برخی خدمات به ربات‌ها می‌تواند کمک حال باشد تا بتوان بهره‌وری را افزایش داد.
ورود جدی کمپانی‌های بزرگ دنیا به عرصه معدن
او به ورود جدی کمپانی‌های بزرگ دنیا به عرصه معدن اشاره کرد و گفت: مجموعه «شل» که به‌عنوان مجموعه عظیم اقتصادی در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی شناخته می‌شود با شرکت IBM وارد سرمایه‌گذاری در ایجاد یک پلتفرم نوآورانه B2B در حوزه معدن شده است. هواوی نیز به عنوان بین‌المللی‌ترین شرکت چین با درآمدی بالاتر از یکصد میلیارد دلار، به حوزه بکر معدن ورود کرده و حتی مجموعه‌ای مانند نوکیا به‌عنوان یکی از قدرترین فعالان صنعت زیرساخت‌های تلکام، رویکرد جدی در حوزه زیرساخت‌ها و پلتفرم‌های انقلاب صنعتی چهارم در معدن به‌کار گرفته است.
مدیرعامل هلدینگ فناپ با تاکید بر اینکه باید به دیجیتالی‌شدن معدن نگاه یکپارچه داشت و اولویت‌ها را به نوعی رقم زد که مساله به اثرگذاری واقعی و عینی تبدیل شود تا ذی‌نفعان این اهمیت را بینید و درک کنند، افزود: از حیث اقتصادی هم باید برای سرمایه‌گذاران این توجیه وجود داشته باشد که عمق بیشتر به دیجیتالی‌شدن بدهند تا کل این عملیات به یک نفع عمومی برای جامعه بیانجامد.
شهاب جوانمردی با بیان اینکه هر سفری با اولین قدم آغاز می‌شود، گفت: شاید امروز به‌واسطه همه محدودیت‌هایی که داریم و مسایل تحریمی که با آن مواجه هستیم، ضریب نفوذ اقدامات فناورانه هوشمند در صنعت معدن آنطور که باید بالا نباشد اما بسیار مهم است که اولین گام را درست و هوشمندانه برداریم و یادمان باشد که در صنعت ۴ مانند گذشته نمی‌توانیم خرید کامل فناوری انجام دهیم. بلکه باید روی انبوهی از داده‌هایی که مدام جمع کرده و پردازش کرده‌ایم سوار باشیم و بعد بهترین تصمیمات را بگیریم. پس هرچه دیرتر ورود به صنعت ۴ باعث می‌شود که مجددا از این قافله مثل دوره‌های قبل انقلاب صنعتی عقب بمانیم.
