تحریریه 
در طول یک و نیم دهه گذشته، تعداد دیتاسنترها در ایالات متحده چهار برابر شده است و این روند در سراسر جهان با شتابی باورنکردنی ادامه دارد. اما پیش از آنکه تسلیم تب تند غولهای فناوری برای ساخت مراکز جدید شویم، یک سوال منطقی پیش میآید: آیا نمیتوانیم از همان دیتاسنترهای موجود استفاده کنیم؟ آیا نمیشود با کمی رنگ و لعاب و تجهیزات جدید، ساختمانهای قدیمی را برای میزبانی از هوش مصنوعی آماده کرد؟
پاسخ کارشناسان به این سوال، یک «نه» قاطع و ناامیدکننده است. مشکل اصلی نرمافزاری یا مدیریتی نیست؛ مشکل دقیقاً همان زمینی است که روی آن ایستادهاید. دیتاسنترهای قدیمی نمیتوانند وزن وحشتناک فناوریهای جدید هوش مصنوعی را تحمل کنند. رکهایی که تراشههای AI را در خود جای میدهند، آنقدر سنگین هستند که کف ساختمانهای قدیمی زیر فشار آنها ترک میخورد.
بولدوزرها به جای نوسازی
«کریس براون» (Chris Brown)، مدیر فنی «Uptime Institute» که یک نهاد تحقیقاتی و صدور گواهینامه برای دیتاسنترهاست، وضعیت را اینگونه خلاصه میکند: «ما میتوانیم مراکز قدیمی را تا حدی نوسازی کنیم، اما نه در حدی که کارخانههای هوش مصنوعی امروزی نیاز دارند.»
به گفته او، شاید بتوان بخشهای کوچکی از یک دیتاسنتر قدیمی را برای پردازشهای محدود AI تجهیز کرد، اما برای مقیاسهای بزرگ، راهی جز تخریب وجود ندارد. براون میگوید: «در اکثر مواقع، این به معنای بولدوزر انداختن زیر ساختمان و شروع دوباره از صفر است.»
از وزن یخچال تا تویوتا پریوس
رکهای فلزی که سرورها و تراشههای هوش مصنوعی را در خود جای میدهند، دچار مشکل اضافه وزن شدهاند. سی سال پیش، در شروع دوران کاری براون، میانگین وزن هر رک بین ۱۸۰ تا ۲۷۰ کیلوگرم (۴۰۰ تا ۶۰۰ پوند) بود؛ چیزی معادل یک یخچال خانگی یا یک پیانو.
اما امروز داستان کاملاً متفاوت است. وزن رکهای مدرن بین ۵۶۰ تا ۱۱۳۰ کیلوگرم (۱۲۵۰ تا ۲۵۰۰ پوند) است؛ یعنی چیزی در حد و اندازه یک خرس گریزلی یا یک خودروی تویوتا پریوس! اما ماجرا به همینجا ختم نمیشود. براون پیشبینی میکند که وزن رکهای تخصصی هوش مصنوعی به زودی به مرز ۲۲۰۰ کیلوگرم (۵۰۰۰ پوند) برسد.
چرا اینقدر سنگین؟
دلیل این افزایش وزن چیست؟ تراکم قطعات الکترونیکی. در دنیای هوش مصنوعی، فاصله بین پردازندههای گرافیکی (GPU) به معنای تاخیر در انتقال داده است و تاخیر یعنی هدر رفتن پول و انرژی. بنابراین مهندسان تا جایی که میتوانند قطعات را در هم میفشارند. رکهای جدید با صدها و گاهی تا هزار GPU و حافظههای رم پر میشوند. اگر یک دهه پیش مصرف هر رک ۱۰ کیلووات بود، اکنون برای بارهای کاری هوش مصنوعی این رقم تا ۳۵۰ کیلووات افزایش یافته است.
علاوه بر این، گرمای تولید شده توسط این هیولاهای پردازشی نیاز به سیستمهای خنککننده مایع دارد و آب سنگین است. کابلهای مسی ضخیم برای انتقال برق نیز وزن قابل توجهی را تحمیل میکنند. براون اشاره میکند که کفهای کاذب در دیتاسنترهای قدیمی نهایتاً تحمل وزن ایستای ۵۶۰ کیلوگرم در هر فوت مربع را دارند و برای بارهای متحرک (مثل هل دادن رک روی چرخ) کاملاً ناتواناند.
درها و آسانسورهای کوچک
حتی اگر بتوان کف ساختمان را تقویت کرد، مشکلات هندسی پابرجا هستند. «کریس مکلین» (Chris McLean)، رییس شرکت ساختوساز دیتاسنتر «Critical Facility Group» به رسانه ورج میگوید که ارتفاع رکها از ۱.۸ متر به ۲.۷ متر رسیده است. این یعنی رکهای جدید حتی از چارچوب درهای صنعتی قدیمی رد نمیشوند. آسانسورهای باربری نیز توان تحمل وزن رکها، تجهیزات حملونقل و انسانهایی که آنها را هل میدهند ندارند.
در نهایت، اگرچه شرکتهای بزرگی مثل «مایکروسافت» و «OpenAI» برای ساخت دیتاسنترهای جدید مسابقه گذاشتهاند، اما دیتاسنترهای سنتی از بین نخواهند رفت. بیمارستانها، دانشگاهها و شرکتهای متوسط همچنان برای ذخیره دادههای معمولی خود به این مراکز نیاز دارند. اما برای انقلاب هوش مصنوعی؟ ما به ساختمانهای جدیدی نیاز داریم که زیر پای رباتها خالی نشود.
