تاریخچه سوپرمارکت آنلاین در دنیا

محصولات سوپرمارکتی و تندمصرف آخرین کالاهایی بودند که به جرگه مسیر خرید آنلاین پیوستند. امروزه در بسیاری از شهرهای کشور به‌راحتی می‌توان نان داغ در منزل تحویل گرفت یا شیر و هر محصول لبنی دیگری را به‌طور آنلاین سفارش داد. موضوع فروش آنلاین محصولات سوپرمارکتی اما در دنیا به دهه ۱۹۹۰ میلادی می‌رسد. اولین تلاش‌های جدی در این زمینه با شرکت Peapod در سال ۱۹۸۹ در آمریکا آغاز شد. این شرکت یکی از نخستین سرویس‌های خرده‌فروشی آنلاین بود که به مشتریان امکان سفارش مواد غذایی از طریق اینترنت را می‌داد. البته ناگفته نماند به دلیل دسترسی محدود به اینترنت در آن زمان و تکنولوژی ابتدایی این پدیده، استفاده از این خدمات محدود بود و تنها در برخی مناطق صورت می‌گرفت و باید گفت تنوع محصولات در این نوع سرویس‌دهی هم خیلی گسترده نبود.

اولینی که شکست خورد

با ظهور شرکت Webvan در سال ۱۹۹۶، که خدمات ارسال مواد غذایی را به شکل آنلاین و با زیرساخت‌های توزیعی پیشرفته‌تری ارائه می‌داد، ایده خرید آنلاین سوپرمارکتی گسترش بیشتری یافت. Webvan با سرمایه‌گذاری‌های سنگین و زیرساخت‌های توزیعی، خدمات خود را به‌شکل حرفه‌ای‌تری ارائه داد و در واقع یکی از اولین شرکت‌هایی بود که انبارهای پیشرفته‌ای برای مدیریت و ارسال سفارشات ساخت. با این حال، Webvan به دلیل هزینه‌های بالا و رشد بیش از حد به‌سرعت دچار مشکلات مالی شد و در سال ۲۰۰۱ به ورشکستگی رسید. شکست Webvan به شرکت‌ها نشان داد که برای موفقیت در این حوزه، به مدل‌های مالی پایدار و زیرساخت‌های قوی نیاز است.

پس از ورشکستگی Webvan، شرکت‌ها در زمینه فروش محصولات تندمصرف به‌صورت آنلاین و محتاط‌تر شدند و شروع به استفاده از مدل‌های کسب‌وکار متفاوتی کردند. در این دوران، چندین سوپرمارکت زنجیره‌ای بزرگ از جمله Tesco در انگلستان و Safeway در آمریکا به ارائه خدمات آنلاین روی آوردند. آن‌ها از انبارها و فروشگاه‌های موجود برای ارسال سفارشات خود استفاده کردند تا هزینه‌های اضافی ساخت و نگهداری انبارهای جدید را حذف کنند.

گوشی‌های هوشمند به کمک آمدند

در دهه ۲۰۱۰، با رشد استفاده از گوشی‌های هوشمند و گسترش اینترنت پرسرعت، مدل‌های خرید آنلاین مواد غذایی دسترسی‌پذیری بیشتری پیدا کردند. در این دوران، شرکت‌های بزرگی مانند آمازون و Walmart به این حوزه وارد شدند. Amazon Fresh به‌عنوان بازوی خرده‌فروشی آنلاین محصولات سوپرمارکتی در سال ۲۰۰۷ راه‌اندازی شد، اما در دهه ۲۰۱۰ با قدرت بیشتری در این بازار ظاهر شد و گستره بیشتری از خدمات را ارائه داد.

دوران پساکرونا

اکنون این روش خرید در بسیاری از کشورها به یک روش رایج برای تامین نیازهای روزمره تبدیل شده است، و همه‌گیری کووید-۱۹ نیز باعث افزایش قابل توجه استفاده از این خدمات شد. در سال ۲۰۲۰، به دلیل محدودیت‌های اجتماعی و نیاز به فاصله‌گذاری، خرید آنلاین به‌طور ناگهانی افزایش یافت. در این دوران، حتی بسیاری از کسانی که قبلاً خرید حضوری را ترجیح می‌دادند، به خرید آنلاین روی آوردند. شرکت‌های بزرگ مانند آمازون، Walmart و حتی سوپرمارکت‌های کوچک‌تر، تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های خود را به سرعت افزایش دهند. یکی از موفق‌ترین شرکت‌های فعال در این زمینه در دوران کرونا، Instacart بود. این شرکت مدل کسب‌وکار منحصر به فردی دارد که نیاز به انبارهای بزرگ را حذف کرده و از فروشگاه‌های محلی برای تهیه و تحویل سفارشات استفاده می‌کند.

امروزه فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و روبات‌ها نقش مهمی در توسعه خدمات خرید آنلاین سوپرمارکتی دارند. از روبات‌های انبارداری برای مرتب‌سازی و بسته‌بندی محصولات گرفته تا تحلیل داده‌های بزرگ برای پیش‌بینی نیازهای مشتریان، همگی به بهبود کارایی و دقت خدمات کمک می‌کنند. برخی از شرکت‌ها در کلاس جهانی حتی روی ارائه خدمات تحویل با استفاده از پهپاد و خودروهای خودران کار می‌کنند.

آخرین تحقیقات بازار داخلی در ایران در بازار FMCG (محصولات تند مصرف) نشان می‌دهد سهم فروش آنلاین از کل بازار فروش این کالاها رقمی بین ۲.۵ تا ۳ درصد است. دیجی‌کالا، بزرگترین فروشگاه اینترنتی ایران نیز سرویس فروش آنلاین محصولات سوپرمارکتی راه‌اندازی کرده و که در کنار چندین گروه دیگر در حال حاضر در ایران شروع به فروش آنلاین محصولات سوپرمارکتی کردند. گفتنی است بازار این خدمات روز به روز در ایران بزرگ‌تر می‌شود و این بازار می‌تواند تحولی بزرگ در سبک زندگی مردم ایجاد کند و منجر به کاهش هزینه‌ها، کاهش ترافیک و کاهش اتلاف وقت زندگی شهروندان بشود.