هند با اجرایی کردن قوانین جدید کار، گامی تاریخی برای به رسمیت شناختن میلیونها کارگر گیگ (Gig Workers) و پلتفرمی برداشت. این قانون شامل نیروی کار عظیم فعال در بخشهای حملونقل، تحویل غذا و تجارت الکترونیک میشود؛ اما با وجود این پیشرفت قانونی، مسیر دسترسی به تامین اجتماعی برای این افراد همچنان ناهموار و پر از ابهام است.
این رسمیتبخشی ریشه در «قانون تامین اجتماعی» هند دارد؛ یکی از چهار قانون کاری که دولت هند روز جمعه و پس از پنج سال تاخیر اجرایی کرد. نکته قابل تامل اینجاست که از میان این چهار قانون، تنها بخش تامین اجتماعی به کارگران گیگ میپردازد و سه قانون دیگر که مربوط به دستمزد، روابط صنعتی و ایمنی محیط کار هستند، هیچگونه تضمینی برای حداقل درآمد یا امنیت شغلی این نیروی کار رو به رشد ارایه نمیدهند.
غولهای فناوری زیر ذرهبین قانون
هند یکی از بزرگترین و سریعترین اقتصادهای گیگ در جهان را دارد. برآوردها نشان میدهد بیش از ۱۲ میلیون نفر در این کشور مشغول تحویل غذا، رانندگی تاکسیهای اینترنتی و دستهبندی بستههای پلتفرمها هستند. شرکتهایی از «آمازون» و «فلیپکارت» (Flipkart) گرفته تا پلتفرمهای تحویل فوری مانند «سوییگی» (Swiggy)، «بلینکیت» (Blinkit) متعلق به شرکت «اترنال» (Eternal) و همچنین سرویسهای تاکسی آنلاین نظیر «اوبر» (Uber) و «اولا» (Ola) برای چرخش کسبوکار خود در دومین بازار بزرگ اینترنت جهان به این کارگران وابستهاند.
طبق قوانین جدید، پلتفرمهای واسط (Aggregators) موظفاند بین ۱ تا ۲ درصد از درآمد سالانه خود را (تا سقف ۵ درصد از مبلغ پرداختی به کارگران) به یک صندوق تامین اجتماعی دولتی واریز کنند.
سخنگوی «آمازون هند» در گفتگو با رسانهها اعلام کرد که از هدف دولت برای اصلاحات کارگری حمایت میکند و در حال بررسی تغییرات لازم است. شرکت «اترنال» (Eternal) که پیشتر با نام «زوماتو» (Zomato) شناخته میشد نیز اعلام کرد که این موضوع گامی به سوی قوانین یکپارچهتر است و تاثیر مالی آن تهدیدی برای کسبوکار بلندمدت آنها نخواهد بود.
ابهامات اجرایی و چالشهای ایالتی
با وجود خوشبینیهای اولیه، جزییات طرح همچنان گنگ است. هنوز مشخص نیست دقیقا چه مزایایی ارایه خواهد شد، کارگران چگونه به آنها دسترسی پیدا میکنند و سهم کارگرانی که همزمان در چند پلتفرم کار میکنند چگونه محاسبه میشود.
«بالاجی پارثاساراتی»، استاد موسسه «IIIT Bangalore» و محقق پروژه «فیرورک ایندیا» (Fairwork India) میگوید: «باید منتظر بمانیم و ببینیم دولت دقیقاً چه چیزی در ذهن دارد و ایالتها چگونه این قوانین را در میدان عمل پیاده میکنند.»
از آنجا که سیاستگذاری کار در هند بین دولت مرکزی و ایالتها مشترک است، نگرانیهایی وجود دارد که دسترسی کارگران به حقوقشان نابرابر باشد؛ به طوری که برخی ایالتها سریع عمل کنند و برخی دیگر به دلایل سیاسی یا مالی تعلل ورزند.
خواسته اتحادیهها: کارمند بودن، نه فقط کارگر گیگ
یکی دیگر از چالشهای اصلی، لزوم ثبتنام کارگران در سامانه دولتی «ای-شرام» (E-Shram) است. اتحادیههای کارگری میگویند فرآیند ثبتنام زمانبر است و برای کارگرانی که روزانه ۱۶ ساعت کار میکنند، به معنای از دست دادن درآمد است.
«شایک صلاحالدین» (Shaik Salauddin)، رییس اتحادیه کارگران پلتفرمی ایالت تلانگانا میگوید: «در حالی که قوانین تامین اجتماعی وضع شده، ما خواهان تعیین حداقل دستمزد و به رسمیت شناختن رابطه کارفرما-کارمندی هستیم که دولت هنوز به آن نپرداخته است.»
برخلاف کشورهایی مانند انگلستان یا اسپانیا که به سمت شناسایی کارگران پلتفرمی به عنوان «کارمند» حرکت کردهاند، قانون هند این افراد را به عنوان یک طبقهبندی مجزا تعریف کرده است که از حمایتهای کامل استخدامی محروماند.