ایتالیا نخستین درخواست نهاد نظارتی داده را برای دیپ‌سیک ارسال کرد

هنوز مشخص نیست که استارتاپ چینی هوش مصنوعی دیپ‌سیک (DeepSeek) واقعاً یک تغییر‌دهنده بازی (Game Changer) در این حوزه است یا شاید بخشی از برنامه‌ای پیچیده توسط صندوق پوشش ریسک پشتیبان آن برای فروش استقراضی سهام انویدیا و سایر شرکت‌های فناوری. در هر صورت (و شاید هم هر دو)، این شرکت و مدل هوش مصنوعی زبانی‌اش تاکنون سر و صدای زیادی به پا کرده و حالا توجه نهادهای ناظر بر حفاظت از داده‌ها را به خود جلب کرده است.

در اتفاقی که به نظر می‌رسد اولین اقدام بزرگ از سوی یکی از این نهادها، پس از وایرال شدن ناگهانی دیپ‌سیک در روزهای اخیر باشد، ائتلاف یوروکانسومرز (Euroconsumers) — متشکل از چندین گروه حامی حقوق مصرف‌کننده در اروپا — به همراه نهاد حفاظت از داده‌های ایتالیا (Italian Data Protection Authority) شکایتی علیه نحوه مدیریت داده‌های شخصی توسط دیپ‌سیک در ارتباط با چارچوب قانونی حفاظت از داده‌های عمومی اتحادیه اروپا (GDPR) مطرح کرده‌اند.

نهاد حفاظت از داده‌های ایتالیا امروز تأیید کرد که در پی این شکایت، نامه‌ای رسمی به دیپ‌سیک ارسال و درخواست ارائه اطلاعات کرده است. این نهاد هشدار داده: «A rischio i dati di milioni di persone in Italia» (اطلاعات میلیون‌ها نفر در ایتالیا در معرض خطر است). دیپ‌سیک ۲۰ روز فرصت دارد تا به این درخواست پاسخ دهد.

یکی از نکات مهم درباره دیپ‌سیک که نظر بسیاری را جلب کرده، این است که سرویس یادشده در چین تولید شده و از آنجا مدیریت می‌شود. طبق سیاست حفظ حریم خصوصی این شرکت، اطلاعات و داده‌هایی که دیپ‌سیک جمع‌آوری و ذخیره می‌کند، در کشور مبدأ یعنی چین نگهداری می‌شود.

همچنین در این سیاست آمده است که هرگاه دیپ‌سیک داده‌ها را از کشوری که در آن فعال است به چین انتقال می‌دهد، این کار «بر اساس الزامات قوانین قابل‌اجرا در زمینه حفاظت از داده‌ها» انجام می‌گیرد.

با این حال، ائتلاف یوروکانسومرز — نهادی که سال گذشته هم در پرونده‌ای موفق علیه شرکت Grok بر سر استفاده از داده‌ها برای آموزش هوش مصنوعی شرکت کرده بود — و نهاد حفاظت از داده‌های ایتالیا خواستار جزئیات بیشتری شده‌اند.

این نهاد ایتالیایی در نامه خود خطاب به دو شرکت Hangzhou DeepSeek Artificial Intelligence و Beijing DeepSeek Artificial Intelligence، خواستار توضیح در مورد نوع داده‌های شخصی جمع‌آوری‌شده، منابع آن و اهدافی است که این داده‌ها برای آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ از جمله آنکه چه اطلاعاتی برای آموزش سیستم هوش مصنوعی به کار می‌رود و مبنای حقوقی پردازش این داده‌ها چیست. همچنین، این نهاد در پی کسب اطلاعات بیشتری درباره سرورهای مستقر در چین است.

علاوه بر این، در درخواست اطلاعات خود عنوان کرده است که «در صورتی که داده‌های شخصی از طریق فعالیت‌های وب‌اسکرپینگ (Web Scraping) جمع‌آوری شده باشد»، نحوه اطلاع‌رسانی به کاربرانی که در این سرویس ثبت‌نام کرده‌اند یا حتی ثبت‌نام نکرده‌اند، درباره پردازش داده‌هایشان چگونه بوده است.

ائتلاف یوروکانسومرز همچنین اشاره کرده که در سیاست‌های دیپ‌سیک هیچ جزئیاتی درباره چگونگی حفاظت یا محدودسازی دسترسی افراد زیر سن قانونی در خدمات این شرکت — از تأیید سن گرفته تا مدیریت داده‌های کودکان و نوجوانان — ارائه نشده است.

(دیپ‌سیک در سیاست مربوط به رده‌های سنی خود اعلام کرده است که استفاده از آن برای افراد زیر ۱۸ سال در نظر گرفته نشده، هرچند راهکاری هم برای اجرای این محدودیت ارائه نداده است. همچنین به کاربرانی در بازه سنی ۱۴ تا ۱۸ سال توصیه می‌کند که همراه یک بزرگسال، سیاست حفظ حریم خصوصی را مطالعه کنند.)

گروه‌های حامی مصرف‌کننده و نهاد حفاظت از داده‌های ایتالیایی نخستین مجموعه‌هایی هستند که رسماً اقدام علیه دیپ‌سیک را آغاز کرده‌اند، اما احتمالاً آخرین آن‌ها نخواهند بود، هرچند سرعت پیگیری سایر نهادها ممکن است کمتر باشد.

صبح امروز، دیپ‌سیک یکی از محورهای اصلی یک نشست خبری در کمیسیون اروپا بود. در این نشست، خبرنگاران از توماس رنیه (Thomas Regnier)، سخنگوی کمیسیون در حوزه حاکمیت فناورانه، پرسیدند آیا در سطح اروپا نگرانی‌هایی درباره امنیت، حریم خصوصی و سانسور از سوی دیپ‌سیک وجود دارد یا خیر. پیام اصلی او این بود که هنوز برای صحبت در مورد هرگونه تحقیق یا بررسی رسمی زود است.

رنیه گفت: «خدماتی که در اروپا عرضه می‌شوند باید از قوانین ما تبعیت کنند.» او افزود که قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا (AI Act) شامل تمامی خدمات هوش مصنوعی عرضه‌شده در این منطقه می‌شود.

وی از اظهارنظر صریح درباره اینکه آیا دیپ‌سیک از نظر اتحادیه اروپا این مقررات را رعایت کرده یا خیر، خودداری کرد. او همچنین در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا سانسور موضوعات حساس سیاسی در چین توسط اپ دیپ‌سیک با اصول آزادی بیان در اروپا در تضاد است و آیا نیاز به تحقیق دارد یا نه، گفت: «هنوز در مراحل بسیار اولیه هستیم و من از تحقیقات حرفی نمی‌زنم. چارچوب ما به اندازه کافی قوی هست که در صورت بروز مشکلات احتمالی، با آن‌ها مقابله کند.»