پلتفرم‌های آگهی آنلاین در دوره‌های مختلف تورمی و افزایش قیمت‌های ناگهانی همواره متهم ردیف اول بوده‌اند و بسیاری از تصمیم‌گیران ساده‌ترین راه یعنی حذف قیمت‌ها از روی پلتفرم‌ها را برای جلوگیری از افزایش قیمت پیشنهاد داده‌اند؛ در این دوره افزایش قیمت نیز بار دیگر نجوای حذف قیمت از روی پلتفرم‌های آگهی آنلاین به گوش می‌رسد، راهکاری که بی‌ثمر بودن آن در دوره‌های گذشته اجرایی‌اش مشخص شده است.
در شرایطی که برخی اصرار به تعطیلی یا حذف قیمت از روی پلتفرم‌های آنلاین دارند جلسه‌ای با حضور وزارت صمت و وزارت مسکن با پلتفرم‌های آگهی آنلاین برگزار و شرایط بازار بررسی شد و در آن جلسه نه تنها پلتفرم‌ها مخالفت خود را حذف قیمت‌ها از روی پلتفرم و بی‌تاثیری این تصمیم را اعلام کردند بلکه از نظر آنها این اقدام بیشتر منجر به غیرشفاف شدن بازار خواهد شد.
در این جلسه بسیاری از حاضران در جلسه نیز مخالف حذف قیمت‌ها از روی پلتفرم‌های آگهی آنلاین بودند با وجود این، برخی از کارشناسان معتقدند باید راهکاری برای کنترل بازار روی پلتفرم‌ها اندیشیده شود تا جلوی دلالی یا سوگیری بازار در دوره‌های افزایش قیمتی گرفته شود. یکی از پیشنهادهای مطرح‌شده در این جلسه امکان احراز هویت آگهی‌دهنده ملک و احراز اصالت ملک بود.
یکی از نگرانی‌هایی که وجود دارد معامله‌های صوری روی پلتفرم‌های آگهی آنلاین در حوزه مسکن است که موجب افزایش قیمت در یک منطقه می‌شود؛ از نظر حسینعلی علیزاده، متخصص حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و کسبوکار، اینکه آگهی جعلی گذاشته شود یا یک نفر یک ملک را به فرزندش بفروشد تا قیمت یک منطقه را تغییر دهد می‌شود داستان همین سامانه انتشار آگهی دیوار و شیپور. البته او در ادامه صحبت‌های خود می‌گوید: «مقصر این موضوعات تنها ابزارهای فاوا نیست و خود فرهنگ دلالی در حوزه کسبوکار و اقتصاد به آن دامن زده است. با ابزار فاوا سرعت ایجاد بحران زیاد شده است. قیمت‌سازی‌های لحظه‌ای و برخط منجر به افزایش تورم قیمت‌ها می‌شود.»
مشکل نمایش قیمت خودرو با احراز هویت رفع شد
این نگرانی در دوره‌ای درباره خودرو نیز وجود داشت. در روزهای ابتدایی اردیبهشت ۱۳۹۸ با جهش قیمت خودرو، پلتفرم‌های معاملاتی قیمت خودرو را از روی وب‌سایت‌‌های خود حذف و عبارت «توافقی» را جایگزین آن کردند. هرچند در آن زمان نیز مدیرعامل دیوار اعلام کرد حذف قیمت از روی دیوار موجب افزایش ۳۵ درصدی قیمت خودرو شده و در نهایت پس از یک دوره یک‌ساله و با مشخص شدن نتیجه ندادن این تصمیم قیمت‌ها روی پلتفرم‌ها بازگشت.
در آن زمان پلتفرم‌های آگهی آنلاین همراه با وزارت صمت امکان احراز هویت آگهی دهندگان خودرو را روی پلتفرم‌ها ایجاد کرد. در همان زمان پلتفرم‌ها پیشنهاد کردند با همکاری دفاتر ثبت امکان احراز هویت آگهی‌دهندگان مسکن را نیز ایجاد کنند تا جلوی آگهی‌های تقلبی گرفته شود. هرچند در آن زمان اعلام شد قوه قضائیه تاکنون همکاری لازم را انجام نداده است.
کارگروه تعامل‌پذیری نیز پیشتر از سازمان اسناد و املاک کشور خواسته بود تا امکان احراز هویت و همچنین شناسایی مالکان زمین و خانه آگهی‌دهنده روی پلتفرم‌های آگهی آنلاین را فراهم کند. پلتفرم انتشار آگهی آنلاین دیوار تیرماه ۱۴۰۱ طی درخواستی از کارگروه تعامل‌پذیری خواسته بود تا امکانی فراهم شود که آنان بتوانند صاحبان ملک و میزان مالکیت و سهم اختصاص‌یافته به آنان در مورد ملک را شناسایی کنند و به مالکان احراز هویت‌شده تیک آبی بدهند. در اصل پلتفرم‌های آگهی آنلاین خود مشکل را شناسایی کرده بودند اما به دلیل همکاری نکردن بخش دولتی با آنها رفع مشکل ممکن نشد.
حال مشاور مدیرعامل شیپور، روئین صمدزاده، می‌گوید: «زیرساخت اطلاعاتی مورد نیاز فراهم نیست. به ما دسترسی لازم داده نمی‌شود تا بتوانیم با بررسی کد ملی و سند تشخیص دهیم ملکی که آگهی آن گذاشته می‌شود واقعاً برای آگهی‌دهنده است یا نه. از سوی دیگر، لازم است اتحادیه املاک وب‌سرویسی به ما ارائه دهد که بتوانیم تشخیص دهیم دفتر مشاوره املاکی که آگهی را روی سایت قرار داده واقعاً دفتر املاک است یا خیر.»
البته او تاکید می‌کند در جلسه‌ای که برگزار شد تمامی این نیازها به اطلاع حاضران در جلسه رسید.
با وجود این برخی همچنان معتقدند افزایش سرعت گردش اطلاعات بی‌تاثیر در افزایش قیمت‌ها نیست. از نظر حسینعلی علیزاده، متخصص حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کسبوکار، حوزه فاوا در دنیای امروز در سه لایه درهم‌تنیده مطرح است: لایه اول، لایه اقتصاد و مباحث مالی-اجتماعی، لایه دوم لایه کسبوکار و لایه آخر نیز بستر فاوا به عنوان لایه زیربنایی.
او با بیان این جمله که «در تمامی لایه‌های مزبور بیماری‌های جدی در کشور وجود دارد که با توجه به ارتباط لایه‌های فوق به یکدیگر، باعث عود بیماری خواهد شد» می‌گوید: «روش‌های مدیریت مالی و اقتصادی در لایه اول، بحران‌هایی را در کشور ایجاد کرده است که از جمله آنها می‌توان به بحران پول‌شویی، خریدهای مکرر، سوداگری‌های جدی در حوزه مسکن، سرمایه‌ای در نظر گرفتن کالاهای اساسی مانند مسکن، متغیر در نظر گرفتن ارز رایج کشور، اصل قراردادن ایجاد تورم در راه‌حل‌های اقتصادی اشاره کرد. در لایه کسبوکار هم بیماری‌های از قبیل عدم برنامه‌ریزی در حوزه‌های مختلف و نبود چرخه درست در اداره آنها بحران ایجاد کرده است به گونه‌ای که گاهی کسب‌وکارها را از تولیدی به سمت دلالی برده است و عملا تولید در حد تعطیلی است.»
او در پاسخ به سوالی درباره علت تاثیر پلتفرم‌های معاملاتی آنلاین بر قیمت مسکن می‌گوید: «خرید و فروش آنلاین یک ابزار در لایه فاوا برای بهبود دسترسی و افزایش کارآیی و شفافیت لایه کسبوکار و لایه اقتصاد است. آنچه اهمیت دارد تعریف زمان طراحی این ابزارهاست. به عنوان مثال اگر شما محدودیتی ایجاد نکنید احتمالاً یکسری از کالاها به دست برخی از افراد در زمان‌های حساس نخواهد رسید یا در زمان فروش اگر تدبیری در میان نباشد، عده‌ای توان فروش محصولات خود را برای تامین حیات نخواهند داشت. در نتیجه این ابزار نیاز به کنترل دارد و بازار کاملاً آزاد چیزی جز هرج و مرج نخواهد بود. این مقوله هم از طریق سامانه‌های متناظر می‌تواند قابل تدبیر و مدیریت باشد.»
با این حال فناوری اطلاعات و ارتباطات یک ابزار است که فقط قیمت را نمایش می‌دهد.
حاکمیت امکان ابطال معاملات را داشته باشد
از نظر علیزاده، نمایش ندادن قیمت مشکلی را حل نمی‌کند. چیزی که مشکل را حل خواهد کرد نشان دادن قیمت ماه‌ها و سال‌های قبل برای آن محدوده و شفافیت گزارش‌های معاملات واقعی (قابل تمایز کردن جعلی و غیرجعلی) است. ضمن اینکه در بازار باید امکان ابطال معامله و اطلاعات و آگهی‌ها از سوی حاکمیت وجود داشته باشد.
این متخصص حوزه فناوری اطلاعات ادامه می‌دهد: «شفافیت و سوت‌زنی مبتنی بر سامانه‌ها و بهره‌گیری از فاوا بهترین راهبرد برای نجات کشور از بحران‌های تورمی است. یعنی سامانه‌ها هم به صورت چندجانبه‌گر و مبتنی بر ارتباطات تمام لایه‌ها به کمک مدیریت امور کسبوکار، اقتصاد و بازار کشور بیایند. این موضوع در ارتباط با پلتفرم‌های معاملاتی بسیار ساده و ضعیف طراحی شده و در صورت برطرف نکردن مشکلات‌شان قطعاً بحران‌افزایی (بحران قیمت‌سازی و…) با سرعت زیاد رخ خواهد داد.»
تجربه حذف قیمت‌ها اشتباه بود
روئین صمدزاده، مشاور مدیرعامل شیپور، با اشاره به جلسه‌ای که با مسئولان مربوطه درباره این موضوع برگزار شده می‌گوید: «این بار جمع‌بندی این بود که تجربه حذف قیمت‌ها اشتباه بوده و باید به راهکارهای دیگری فکر کرد. قرار شد از سوی دست‌اندرکاران این موضوع زیرساخت‌هایی فراهم شود تا شفافیت بیشتری به وجود آید. در این جلسه، هم شیپور و هم دیوار اعلام کردند که امسال قیمت‌ها حذف نمی‌شوند.»
از نظر او حذف قیمت‌ها از روی پلتفرم‌ها تاثیری روی قیمت‌ها نمی‌گذارد فقط باعث کوچ آگهی‌دهنده‌‌ها به اینستاگرام و تلگرام می‌شود و مرجعیت پلتفرم‌های داخلی با این تصمیم‌ها از بین می‌رود.
او در پاسخ به پرسشی درباره احتمال ایجاد محدوده قیمتی برای بازار مسکن و مانند آنچه برای خودرو رخ داد نیز می‌گوید: «شرایط خودرو با مسکن متفاوت است. برای خودروها قیمت‌ها مشخص است ولی برای بازار مسکن این اقدام شدنی نیست چراکه قیمت دو آپارتمان در یک کوچه یکسان هم می‌تواند متفاوت باشد.»
صمدزاده درباره تاثیر احراز هویت برای جلوگیری از انتشار آگهی‌های نامعتبر می‌گوید: «ما در جلسه‌ای که برگزار شد، نیازمندی‌هایمان را اعلام کردیم. همه هم‌نظرند که نیازمندی‌ها باید اعلام شود تا به تصمیم درستی برسیم.»
منبع: پیوست
