حجم بازار اینستاگرام در ایران طبق جدیدترین گزارش مرکز ملی فضای مجازی ۷۰ هزار میلیارد تومان در سال اعلام شده است. طبق گزارش مرکز ملی فضای مجازی حجم بازار اینستاگرام به کل اقتصاد دیجیتال کشور برابر ۷.۳ درصد است. پیش از این علیرضا شاه‌میرزایی، معاون وزارت صمت سهم فروشندگان محصولات اینستاگرامی فقط ۳ درصد از کل اقتصاد دیجیتال ایران اعلام کرده بود.
در گزارش جدید مرکز ملی فضای مجازی به جزییات استفاده کسب‌وکارها از پلتفرم‌های داخلی هم پرداخته شده است. طبق این گزارش ۲۳ میلیون کاربر یکتا در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی عضو شده‌اند و در حال حاضر بیش از یک میلیون کسب و کار خرد در ده سکوی داخلی مشغول به فعالیت هستند.
سهم اینستاگرام از اقتصاد دیجیتال ایران چقدر است؟
مرکز ملی فضای مجازی در گزارشی تفضیلی به آمار کسب‌وکارهای دیجیتال در سکوهای داخلی و خارجی پرداخته است. در بخش از این گزارش به ارائه آمار از سهم اینستاگرام در اقتصاد دیجیتال کشور پرداخته شده است. در این زمینه مرکز ملی فضای مجازی اقتصاد دیجیتال را به سه لایه هسته (اقتصاد اپراتورها)، اقتصاد دیجیتال (اقتصاد خدمات دیجیتال مبتنی بر اینستاگرام) و اقتصاد دیجیتالی شده (کسب‌وکارهای فعال در اینستاگرام، مشاغل خانگی و…) تقسیم کرده است. این تقسیم بندی مرکز با استناد به تعریف دو اقتصاددان صورت گرفته است.
در گام اول مرکز ملی فضای مجازی با استناد به گزارش مختلفی که در این زمینه منتشر شده اعلام کرده که حجم بازار اینستاگرام در ایران در سال ۷۰ هزار میلیارد تومان است که به گفته نویسندگان گزارش، اگر بخش‌های فاقد آمار را به صورت تخمینی به آن اضافه کنیم حداکثر ۷.۳ درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل خواهد داد. در این زمینه تاکید شده که این ۷.۳ درصد نسبت حجم بازار اینستاگرام به کل اقتصاد دیجیتال کشور بوده و سهم اقتصاد اینستاگرام نسبت به تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از این مقدار است.
در همین زمینه به سهم ترافیک اینترنت اینستاگرام در کشور اشاره شده است. طبق این آمار سهم ترافیک اینستاگرام از کل حجم بازار فروش ترافیک توسط اپراتورهای ثابت و سیال ۵۰ درصد بوده و معادل ۳۰ هزار میلیارد تومان در سال جمع‌بندی شده است.
در ادامه این گزارش مرکز ملی فضای مجازی برآورد میزان حجم بازار اینستاگرام در لایه دوم اقتصاد دیجیتال را در حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان در سال برآورد کرده است. به گفته این مرکز حجم بازار در این بخش محصول فعالیت خدماتی همچون خدمات تبلیغاتی، خدمات پشتیبانی مشتریان، خدمات لجستیک، خدمات راهکار جامع و… است.
از سوی دیگر مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که حجم بازار اقتصاد دیجیتالی شده با اینستاگرام (شامل صفحه‌های فروش البسه و پوشاک، هنرهای تجسمی و دستی، لوازم آرایشی و بهداشتی، زیورآلات، خدمات آموزشی و…) ۲۵ هزار میلیارد تومان در سال تخمین زده می‌شود.
شغل‌های فعال در اینستاگرام
مرکز ملی فضای مجازی در گزاش خود به تقسیم‌بندی مشاغلی که روی اینستاگرام شکل یا توسعه پیدا کرده‌اند نیز اشاره کرده است. طبق برآوردهای مرکز ملی فضای مجازی مشاغل بر بستر اینستاگرام به سه بخش اصلی تقسیم‌بندی شده‌اند:
مشاغل صنفی: این دسته از مشاغل دارای مجوز فعالیت از صنوف مختلف بوده و از شبکه‌های اجتماعی بعنوان بستری برای بازاریابی استفاده می‌کنند. فروش اصلی این دسته از مشاغل در خارج از اینستاگرامو با استفاده از درگاه‌های پرداخت اختصاصی یا بصورت حضوری صورت می‌پذیرد.
مشاغل خرد: این دسته از مشاغل بصورت صنفی فعالیت نمی‌کنند و علاوه بر بازاریابی، از اینستاگرام و دیگر پیام‌رسان‌ها بعنوان ابزار ارتباطی با مشتریان خود استفاده می‌کنند. براساس بررسیهای صورت گرفته حدود ۴۱۵ هزار صفحه اینستاگرامی متعلق به مشاغل خرد بوده که شامل کسب و کارهای خانگی و مشاغل زیر پله‌ای هستند. پرداخت این گروه از مشاغل عمدتا بصورت کارت به کارت یا پرداخت در محل انجام می‌شود.
مشاغل محتوایی: درآمدزایی این دسته از مشاغل مبتنی بر فروش کالا یا خدمات نیست، بلکه از طریق مدیریت صفحات اینستاگرامی و جذب مخاطب اقدام به جذب تبلیغات و درآمدزایی می‌نمایند. اگرچه حدود ۶۰ درصد از مشاغل ایجاد شده در اینستاگرام در این بخش قرار دارند ولی حجم بازار این گروه ۷.۵ درصد از کل است.
۲۳ میلیون کاربر یکتا برای پلتفرم‌ها
همچنین در این گزارش به آمار فعالیت کسب‌وکارهای داخلی روی پلتفرم‌های داخلی و همچنین بی‌اعتمادی کاربران به خرید از اینستاگرام پرداخته شده است.
در این زمینه مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که براساس پیمایش ملی که در شهریورماه سال جاری انجام شده، تنها ۶.۴ درصد از شهروندان خرید اینستاگرامی را ترجیح می‌دهند و دلایلی از قبیل بی‌اعتمادی نسبت به فروشنده و تحویل کالا (۳۹ درصد)، تحویل کالا با مشخصات متفاوت (۱۱ درصد) تاخیر در تحویل کالا (۳ درصد) و عدم امکان شکایت و پیگیری تخلفات (۸ درصد) بعنوان مهمترین دلایل بی‌اعتمادی به خرید اینستاگرامی ذکر شده است.
از سوی دیگر مرکز ملی فضای مجازی با استناد به آمار ارائه شده از طرف سکوهای داخلی و صحت‌سنجی آن (که البته نحوه صحت‌سنجی هم مشخص نیست) گفته است که در حال‌حاضر بیش از یک میلیون کسب و کار خرد در ده سکوی داخلی مشغول به فعالیت هستند. در این زمینه جزییات بیشتری در گزارش ذکر نشده است.
در پایان گزارش مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که هم اکنون ۴۱.۸ درصد از جامعه کاربران شبکه‌های اجتماعی (معادل ۲۳ میلیون کاربر یکتا) در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی عضو شده و به کاربران فعال این سکوها تبدیل شده‌اند. مرکز ملی فضای مجازی یادآور شده که «تلاش این سکوها برای ارتقاء کمی و کیفی خدمات و تامین حداکثری نیازهای کاربران به مرور موجب افزایش کاربران فعال، افزایش جذب کسب و کارهای خرد در سکوهای داخلی و بالتبع رشد و توسعه زیست بوم کسب و کارهای مجازی در سکوهای داخلی خواهد بود.»
