توکن‌های NFT در حوزه میراث مستند برای نخستین بار در ایران، بر بستر شبکه ققنوس، اولین و بزرگترین زیرساخت فناوری دفترکل توزیع‌شده، با همکاری شرکت ققنوس و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منتشر می‌شود.
فناوری بلاک‌چین به‌عنوان یک فناوری تحول‌آفرین توانسته تا تغییرات بزرگ و ارزشمند در صنایع مختلف ایجاد کند؛ یکی از کاربردهای این فناوری، امکان تبدیل یک دارایی مانند یک تابلو هنری یا نسخ خطی به یک توکن گواهی مالکیت اثر و فروش توکن اثر است. در واقع، توکن‌های NFT یا توکن‌های غیر قابل تعویض، گواهی مالکیت مادی یا معنوی یک دارایی یکتا هستند و خریدار توکن می‌تواند توکن خود را به فردی دیگر فروخته یا در صورت امکان، توکن خود را تحویل داده اصل دارایی را دریافت کند.
از آنجایی که نگهداری و تحویل دارایی پشتوانه توکن‌های NFT امری دشوار بوده و بازار آن NFT را محدود به یک جغرافیای کوچک می‌کند، توکن‌های NFT در جهان غالباً در حوزه هنرهای دیجیتال مانند تصویر یک تابلو مورد استفاده قرار می‌گیرند تا بتوان فارغ از پشتوانه فیزیکی اثر، نسبت به خرید و انتقال آن اقدام کرد. برای رفع این دسته چالش‌ها در یک پلتفرم NFT مبتنی بر پشتوانه واقعی، نیاز است تا در کنار یک شبکه بلاک‌چینی که امکان تعریف و انتقال توکن‌های NFT را فراهم می‌آورد، نهادی برای احراز اصالت، ارزشگذاری دارایی و تضمین وجود پشتوانه هر توکن در کنار پلتفرم قرار گیرد؛ بدین ترتیب، امید است، بدون نگرانی از امنیت و اصالت دارایی، یک بازار دائمی برای خرید و فروش توکن‌ها و نیز تحویل پشتوانه به دارنده هر توکن ایجاد کرد.
صدور شناسنامه دیجیتال برای میراث مستند با توکن‌های NFT
همانطور که می‌دانید میراث مستند شامل نسخ خطی گنجینه ملی و گران‌بهای هر کشور هستند که همواره از سوی سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی تلاش می‌شود تا از تخریب و جعل در امان باشند. یکی از ظرفیت‌های ایجاد توکن‌های NFT، نسخ خطی به شمار می‌روند که از ارزش مادی و معنوی بالایی برخوردار هستند اما عموماً در کتابخانه افراد نگهداری می‌شود؛ در واقع، با استفاده از فناوری دفترکل توزیع‌شده می‌توان با صدور شناسنامه دیجیتال، نسخ خطی را وارد دنیای دیجیتال کرد تا ضمن ایجاد قابلیت اصالت‌سنجی و رهگیری، بستر مبادله این دارایی‌های دیجیتال را فراهم کرد.
به منظور ایجاد مقدمات انتشار توکن‌های NFT بر بستر شبکه ققنوس، در اولین گام شرکت ققنوس با سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تفاهم‌نامه همکاری امضاء کرده تا ضمن ایجاد شناسنامه دیجیتال برای نسخ خطی و میراث مستند، توکن NFT این آثار برای نخستین‌بار بر بستر شبکه ققنوس منتشر کند. شرکت یکتا ققنوس پارس به‌عنوان میزبان توکن NFT در شبکه ققنوس مسئول تعریف و انتقال توکن بر بستر شبکه ققنوس را برعهده دارد و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز به‌عنوان ناشر توکن NFT بر بستر شبکه ققنوس مسئولیت احراز اصالت، ارزشگذاری صحیح و حفظ و نگهداری از نسخ خطی را بر عهده گرفته است.
از جمله ویژگی‌های توکن‌های NFT مبتنی بر شبکه ققنوس باید به کمیابی، اصالت، یکتایی، حفظ حق مالکیت، غیرقابل‌تقسیم بودن و وجود پشتوانه اصیل، کارشناسی شده و ارزشگذاری شده برای هر توکن اشاره داشت که باعث شده تا صاحب توکن از امنیت و غیر قابل جعل بودن دارایی دیجیتال مطمئن شود.
منتظر اعلام رسمی فراخوان کتابخانه ملی ایران باشید
بر همین اساس، صاحبان نسخ خطی علاقه‌مند به مشارکت می‌توانند پس از اعلام رسمی فراخوان کتابخانه ملی ایران با ارائه نسخ خطی به کتابخانه ملی ضمن صدور شناسنامه دیجیتال، برای اثر نسبت به ارزشگذاری اقدام کنند تا توکن NFT برای اثر آن‌ها صادر شود؛ از سویی دیگر، صاحبان نسخ خطی با انجام این فرایند می‌توانند نسخه فیزیکی نسخه خطی را به‌صورت شخصی نگهداری یا نزد کتابخانه ملی ایران جهت نگهداری با استانداردهای لازم به امانت بسپارند. همچنین، پس از رونمایی از بازار تبادل NFT ققنوس، صاحبان توکن‌های NFT می‌توانند نسبت به خرید و فروش توکن NFT آثار خود اقدام کنند.
لازم به ذکر است، برای یک جلد حافظ و خیام خطی و ارزشمند به‌زودی برای نخستین‌بار در کشور شناسنامه دیجیتال مبتنی بر فناوری دفترکل توزیع‌شده صادر و توکن NFT آن منتشر می‌شود.
